ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU  DSM V TANI ÖLÇÜTLERİ

• Toplumdışı (Antisosyal) Kişilik Bozukluğu 301.7 (F60.2)
• Aşağıdakilerden üçü (ya da daha çoğu) ile belirli, 15 yaşından beri süregelen,başkalarının haklarını umursamayan ve çiğneyen yaygın bir örüntü:
• Tutuklanmasına yol açan yineleyici eylemlerde bulunmakla belirli olmak üzere, yasal yükümlülüklere uymama.
• Sık sık yalan söyleme, takma adlar kullanma ya da kişisel çıkarı ya da zevki için başkalarını dolandırma ile belirli düzmecilik (sahtekârlık).
• Dürtüsellik ya da geleceğini tasarlamama.
• Sık sık kavga dövüşlere katılma ya da başkalarının hakkına el uzatma ile belirli olmak üzere sinirlilik ve saldırganlık.
• Kendisinin ya da başkalarının güvenliğini umursamama.

• Sürekli bir işinin olmaması ya da parasal yükümlülüklerini yerine getirmeme ile belirli, sürekli bir sorumsuzluk.
• Başkasını incitmesi, başkasına kötü davranması ya da başkasından çalması durumunda aldırmazlık gösterme ya da yaptıklarına kendince bir kılıf uydurma ile belirli olmak üzere vicdan azabı çekmeme (pişmanlık duymama).
• Kişi en az 18 yaşındadır.
• 15 yaşından önce davranım bozukluğu olduğuna ilişkin kanıtlar vardır.

ABD’de antisosyal kişilik bozukluğu teşhisi, yaklaşık olarak tüm erkeklerin % 3’üne ve tüm kadınların % 1’ine konulmuştur.

Antisosyal Kişilik Bozukluğunun Özellikleri

• Tutuklanması için zemin hazırlayan eylemlerde tekrar tekrar bulunmakla belirli, yasalara uygun toplumsal davranış biçimine ayak uyduramama,

• Sürekli yalan söyleme, takma isimler kullanma ya da kişisel çıkarı, zevki için başkalarını atlatma ile belirli dürüst olmayan tutum,
• Dürtüsellik (dürtülere hakim olamama) ya da gelecek için planlar yapmama,
• Yineleyen kavga dövüşler ya da saldırılarda belirli olmak üzere sinirlilik ve saldırganlık,
• Kendisinin ya da başkalarının güvenliği konusunda umursamazlık,
• Bir işi sürekli götürememe ya da ekonomik sorumluluklarını tekrar tekrar yerine getirmeme ile belirli sürekli bir sorumsuzluk,
• Başkasına zarar vermiş, kötü davranmış ya da başkasından bir şey çalmış olmasına karşı ilgisiz olma ya da yaptıklarına kendince mantıklı açıklamalar getirme ile belirli olmak üzere vicdan azabı çekmeme.
• Yukarıda sayılan maddelerden en az üçünün olması, 15 yaşından beri sürmekte olması halinde kişide antisosyal (psikopat) kişilik bozukluğundan bahsedilebilir.

Antisosyal kişiler, kavgacılık, sahtecilik, hırsızlık, alkol ve başka uyuşturucu maddelere, kumara düşkünlük, toplum içinde ve aile yaşamında çeşitli sorumsuz davranış örnekleri gösterirler.Sürekli ve tutarlı ilişkiler kuramazlar.Kurdukları ilişkilerde kısa sürede aldatıcı olabilirler.Süperego gelişmemiş gibidir; genellikle suçluluk duygusu duymazlar.Pişmanlıkları olsa bile yüzeysel ve geçicidir.Bir başka deyişle kendini içten yargılama, özdenetim zayıftır ya da hiç yoktur.Dış dünyadan gelen engel ve yargılara aldırmazlar; sanki dürtüsel doyum ve haz almak her şeyin üstündedir.

Zeki ve yetenekli olsalar bile uçarı tutumları, dalgacılık, sorumsuzluk ve başka hevesler yüzünden bir işte uzun süre kalamazlar.

Kişilerarası ilişkilerinde, başlangıçta girişken, canlı, ilgili ve bilgili gibi görünebilirler; fakat bencil ve sorumsuz davranışlar yüzünden ilişkiler kısa sürede kopar.Kendilerini haklı çıkartmak için mantıklı sebepler bulmaya çalışırlar.

Bu hızlı ve uçarı yaşam 30-35 yaşlarında duraklar fakat bencillik ve sorumsuzluk devam eder.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU ETİYOLOJİSİ / NEDENLERİ

• Ailedeki akıl hastalıkları yani genetik etkenler. Biyolojik anne babaları antisosyal kişilik gösterenlerde farklı aile ortamında yetişmiş olsalar bile, antisosyal kişiliğe sahip olma riski normal nüfusa göre 5-10 kat fazla.
• Doğum sırasındaki beyin hasarı, komplikasyonlar, gebelikte toksinlere maruz kalma
• Anababanın terk etmesi ya da sömürüsü, çocukluk döneminde kötüye kullanım ya da ihmal edilme
• Ebeveynin keyfi ve tutarsız olarak cezalandırmaları, ebeveynin çocuğa yanlış model olması
• Ailenin şiddetli reddi, parçalanmış aileler
• Psikodinamik yorum : Tasarlama ve yargılamayla ilgili ego yetersizlikleri vardır. Dolayısıyla dürtüsel davranırlar. Süperegoları tam gelişmemiştir. Nesne ilişkilerinde zorluk yaşarlar; empati, temel güven duyguları yoktur.

• Her ne kadar, antisosyal kişilik bozukluğu 18 yaşından önce resmen teşhis edilemese de, bu hastalığın, üç işaretçisi, bazı çocuklarda bulunabilir. Bunlar; normalden uzun bir süre devam eden yatak ıslatma, hayvanlara eziyet ve piromani (yangın çıkarma hastalığı, yani yangın çıkarma hususunda kontrol edilemez bir isteğe sebep olan akıl hastalığı).
• Bu tanının konulabilmesi için kişi en az 18 yaşında olmalıdır ve 15 yaşından önce davranış bozukluğunun bazı belirtilerini göstermelidir.
• Suça yönelik etkinliklerde 40 yaşından sonra bir azalma görülmektedir.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU  AYIRICI TANI

• En çok Borderlıne kişilik bozukluğu ile karıştırılabilir. bunun nedeni, bu iki kişilik bozukluğunun hem ortak özellikleri göstermesi hem de sıklıkla bir arada bulunmasıdır.
• Manik ve şizofrenik hastalar da bazen antisosyal davranışlar sergileyebilir. Manide bu davranışlar yalnızca manik nöbet sırasında ortaya çıkar. şizofrenide ise pozitif ve negatif belirtiler ön plandadır.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ

Bu rahatsızlığın tedavisi oldukça zordur. Hastanın ve terapistin becerileri ve motivasyonu oldukça önemlidir. Hastaların ahlaki gelişimlerini dikkate alarak tedaviyi belirlemek gerekir.

Tedavi planı hazırlanırken terapist, hastaya tedaviye katılımın gerekliliği konusunda bilgilendirmelidir. Çünkü hastalar diğer insanların onları kabul etmediğini ya da özgürlüklerini kısıtlamak istediğini düşünürler.

Terapilerin süresi, kuralları, iptal ilkeleri gibi detaylara uyulmalıdır. Hastalar iyileşme ihtimallerini zor olarak görse de, terapistin bunun tedavi edilebilir olduğunu iletmesi oldukça önemlidir. Bu hastalarda motivasyonu sağlayarak, iyileşme sürecini kısaltacaktır

Bu hastalarda dikkat edilmesi gereken en önemli etken uyuşturucu ve alkol kullanımıdır. bazı durumlarda madde bağımlılığı ve kullanımı kişilerin antisosyal davranışlar geliştirmelerinde temel etken olabilir. bu durumda kişinin madde bağımlılığını bırakması kişinin iyileşmesinde önemli bir adım olabilir

Antisosyal kişilik bozukluğunun yerleşik düşünceleri

• Kendime dikkat etmeliyim
• Ancak güçlü ve kurnaz olanlar ayakta kalacaktır
• Ben insanları ele geçirmezsem insanlar beni ele geçirir
• Yakalanmadığım sürece her şeyi yapabilirim
• Yakalanmadan atlatabiliyorum dolayısıyla olası kötü sonuçlar için üzülmeye değmez
• Başkalarının benim hakkımda ne düşündüğü beni hiç ilgilendirmez
• Bir şeyi elde etmek için ne gerekiyorsa yaparım
• İnsanlar acımasızdır bunun için onlar üstünde egemenlik kurmalı ve onları yenmeliyim (nasıl davrandıklarını belirleyen gerçek de budur).
• Başka insanların çok büyük zayıflıkları var ve kandırılmayı hak ediyorlar.

Çeşitli tedaviler antisosyal kişilik bozukluğunda mevcuttur. Bunlar:

Psikoterapi

Stres ve öfke yönetimi

İlaçlar

Yatmak(uygun zaman ve miktarda uykusunu almak)

Antisosyal kişilik bozukluğu tedavisinde kullanılan psikoterapi türleri

Bilişsel davranışçı terapi: Bu terapi türü sağlıksız, negatif inanç ve davranışları ortaya çıkarmak ve sağlıklı, pozitif olanları  bunların yerine koymaya yardımcı olur. Tedavide bilişsel işleyişin zenginleştirilerek, sosyal ve ahlaki davranışın  geliştirilmesine çalışılmalıdır.

Psikodinamik psikoterapi: Bu yaklaşım bilinçdışı düşünce ve davranışları, farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

Psikolojik eğitim: Bu eğitim temelli terapi, başa çıkma stratejileri ve problem çözme becerileri gibi bir durumun tüm yönlerini  öğretir.

Aile fertleri için Beceriler :Antisosyal kişilik bozukluğu olan bir yakını olanlar da kendi için yardım almak durumunda kalabilir.  Bu durumla başa çıkmak için stratejiler öğrenebilir.

İlaçlar: Özellikle antisosyal kişilik bozukluğu tedavisi için  onaylanmış bir ilaç yoktur. Ancak, psikiyatrik ilaçlar bazen  antisosyal kişilik bozukluğunda belirli koşullarda yardımcı olabilir:

Antidepresan ilaçlar. Antidepresanlar depresif ruh hali, öfke, dürtüsellik, sinirlilik veya umutsuzluk gibi sorunlarda yardımcı olabilir.

Dengeleyici ilaçlar. İsminden de anlaşıldığı gibi,   ruh haline yardımcı olur veya sinirlilik, dürtüsellik ve saldırganlığı azaltabilir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu için Hastanede Yatış ve evde tedavi programları

Bazı durumlarda, antisosyal kişilik bozukluğu belirtileri, hastaneye yatırılma sebebi olabilir. Psikiyatrik yatış genellikle insanlar kendilerine düzgün bakamadıkları durumlarda önerilir, ya da kendileri ya da başka birine zarar vermeye meyilli durumlarda.

ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU VAKA ÖRNEĞİ Yirmi altı yaşındaki Bay Y., bir intihar girişiminin ardından, bulunduğu hapishaneden, psikiyatri merkezine gönderilmiş. Bay Y.’nin daha önceden de üç intihar girişimi ve çok kereler yasalara aykırı davranışları olmuş. Sosyal hizmet kurumlarındaki belgeler, tıbbi kayıtlar ve yasal tutanaklardan edinilen bilgilerle, klinisyen hastanın geçmişi hakkında bilgi edinebiliyor.

Bay Y.’nin annesi uyuşturucu bağımlısı bir hayat kadınıymış. Babasının kim olduğunu bilmiyor. Genç yaşlarından başlayarak çok ciddi davranış sorunları olmuş. Okulun ilk günü diğer çocuklarla kavga etmeye başlamış ve ilkokuldayken defalarca hayvanlara işkence ederken yakalanmış. Dokuz yaşındayken henüz bebek olan kardeşini birinci katta olan dairelerinin camından dışarı atmış ve bebeğin kemiklerinin çok yerinden kırılmasına neden olmuş. Çocukluğu süresince, Bay Y. uzun yıllarını çocuk yurtlarında ve bakıcı ailelerin yanında geçirmiş, fakat bunların hiçbiri uzun süreli olmamış. Bazı zamanlarda, 8 kadar torununa bir arada bakan anneannesinin yanında kalmış. Bay Y., uyuşturucu kullanmaya 10 yaşında başlamış.

Ergenliğinin ilk yıllarında Bay Y. bir çeteye katılmış ve uyuşturucu satışı, bahis gibi işlere girişmiş; 13 yaşında baba olmuş. Daha 17 yaşına gelmeden hırsızlık, yasadışı madde bulundurma, tecavüz gibi suçların da dahil olduğu çeşitli suçlardan defalarca tutuklanmış, fakat yaşı küçük olduğundan bir dizi uyan alıp serbest bırakılmış. Sürekli olarak okuldan kaçarmış ve sonunda 15 yaşında okulu bırakmış. Bunun ardından, uyuşturucu kullanan ve satan çete arkadaşlarıyla birlikte sokakta yaşamaya başlamış. 17 yaşında, bir bar kavgasında bir adamı bıçaklamaktan iki yıl hapis cezasına çarptırılmış. Hapiste bulunduğu sürede, kendisini çarşafla asarak intihara teşebbüs etmiş. Bunun sonucunda, haftalarca revirde kalarak hapishanedeki işlere katılmak zorunluluğundan muaf olmuş.

23 yaşına kadar, Bay Y.’nin, görmediği ve bakımını üstlenmediği beş çocuğu olmuş. Keyfî yerindeyken çekici, komik ve sosyal olabilen , manipülatif bir insan. Fakat uyuşturucu kullandığında ya da keyfi yerinde olmadığında, son derece sinirli ve insafsızca yıkıcı olabiliyor.

Bay Y. pek çok kereler aşın doz uyuşturucuya maruz kalmış ve bunların çoğu kasıtlı olmuş. Depresyon ve intihar girişimi nedeniyle üç kez psikiyatri servislerine yatırılmış. Şimdiki de bunların dördüncüsü. Bay Y.’nin hastaneye yatırıldığında tipik bir kişilik örüntüsü sergiliyor. Önce, düzelmiş ve daha iyi olmuş gibi görünüyor, hastane personeline ve diğer hastalara yardımcı oluyor. Fakat daha sonra, Bay Y. koğuşunda sorun çıkarmaya başlıyor ve diğer hastalar, sigara içme hakkı, giriş çıkış izni, fazladan ilaç gibi konularda isyana teşvik ediyor. Bulunduğu en son hastanede, 60 yaşında bir kadın hastayla cinsel ilişki esnasında yakalanmış.