Tam olarak bir duyguyu ne oluşturur? Bu konuda birçok psikolog kafa yormuş ve hala çalışmalar devam etmektedir.Bir ana duygu teorilerine göre , iki temel bileşen vardır: fiziksel uyarılma ve bilişsel bir etiket. Başka bir deyişle, duygu deneyimi, ilk önce aklın daha sonra tanımladığı bir tür fizyolojik tepkiye sahip olmayı gerektirir.

Bilişsel kuram psikologları, 1960’larda psikolojide sıklıkla “bilişsel devrim” olarak adlandırılanın bir parçası olarak ortaya çıkmaya başladı.

Duygu konusundaki görüşler en erken bilişsel psikologlarından biri, iki faktörlü duygu teorisi olarak bilinen Stanley Schachter ve Jerome Singer tarafından önerilmişti .

Psikolog Schachter ve Singer’ın İki Faktörlü Teori Nedir?

Schachter ve Singer: James-Lange teorisi ve Cannon-Bard teorisinin aksine duygunun,  fiziksel uyarılmada duyguların birincil rol l oynadığını öne sürdüler. Bununla birlikte, bu uyarılmanın çok çeşitli duygular için aynı olduğunu öne sürmüşlerdir, bu nedenle duygusal tepkilerden tek başına fiziksel uyarılma sorumlu tutulamaz.

İki faktörlü duygu teorisi, fiziksel uyarılma ile bu uyarılmayı bilişsel olarak nasıl etiketlediğimiz arasındaki etkileşimeye odaklanır. Diğer bir deyişle, sadece uyarılma hissi yeterli değildir; Duyguyu hissetmek için uyarılmayı da tanımlamalıyız.

Yani, arabanıza doğru yürürken karanlık bir park yerinde yalnız olduğunu hayal edin. Garip bir adam aniden yakındaki bir ağaçtan ortaya çıkar ve hızla yaklaşır.

İki faktörlü teoriye göre takip eden dizi şöyle olacaktır:

1. Bana doğru yürüyen garip bir adam görüyorum.
2. Kalbim hızlı atma başladı ve titriyorum.
3. Hızlı kalp atışım ve titremem korkudan kaynaklanır.
4. Korkuyorum!

Süreç, fiziksel uyarılma (hızlı kalp atışı ve titreme) tarafından takip edilen uyarıcı (tuhaf adam) ile başlar.

Buna ek olarak bilişsel etiket (fiziksel tepkileri korkuyla ilişkilendirerek), hemen ardından duygunun bilinçli deneyimi (korku) takip edilir.

Acil ortam, fiziksel tepkilerin nasıl tanımlandığı ve etiketlendiği konusunda önemli bir rol oynar. Yukarıdaki örnekte, karanlık, yalnızlık ve uğursuz bir yabancının ani varlığı, duyguyu korku olarak tanımlamaya katkıda bulunur. Parlak güneşli bir günde arabanıza doğru yürürken ve yaşlı bir kadın size yaklaşmaya başlarsa ne olur? Korkuyu hissetmekten ziyade, fiziksel yardıma olan ilginiz, kadının yardıma muhtaç görünüyorsa, merak veya endişe gibi bir şey olarak yorumlayabilirsiniz.

Psikolog Schachter ve Singer’ın deneyi

1962 deneyinde, Schachter ve Singer teorilerini teste tabi tuttu. 184 erkek katılımcıdan oluşan bir grup, kalp atışı, titreme ve hızlı nefes alma dahil olmak üzere uyarılma üreten bir hormon olan epinefrin ile enjekte edildi . Tüm katılımcılara, gözlerini test etmek için yeni bir ilaç enjekte edildiğini söylediler. Bununla birlikte, bir grup katılımcıya, diğer katılımcı grubu olmasa da enjeksiyonun neden olabileceği yan etkileri bildirilmiştir.

Katılımcılar daha sonra deneyde bir konfederasyon olan başka bir katılımcı ile bir odaya yerleştirildi. Konfederasyon ya iki yoldan biriyle hareket etti: öforik ya da öfkeli. Enjeksiyonun etkilerinden haberdar edilmeyen katılımcılar, bilgi sahibi olanlardan daha mutlu veya daha kızgın hissetme eğilimindeydiler. Öforik konfederasyona sahip bir odada bulunanlar, ilacın yan etkilerini mutluluk olarak yorumlama eğilimindeydiler, öfkeli konfederasyona maruz kalanlar ise duygularını öfke olarak yorumlama olasılıkları daha yüksek idi.

Schacter ve Singer, eğer insanlar hiçbir açıklamaları olmayan bir duygu yaşadıysa, o zaman bu duyguları şu an duygularını kullanarak etiketleyeceklerini varsaymışlardır.

Denemenin sonuçları, duyguları hakkında hiçbir açıklamaları olmayan katılımcıların, konfederasyonun duygusal etkilerine karşı duyarlı olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.

İki Faktörlü Teorinin Eleştirisi

sosyal psikolog Schachter ve Singer’ın araştırması büyük miktarda araştırma yaptığında, teorileri de eleştirilere maruz kaldı. Diğer araştırmacılar, orijinal çalışmanın bulgularını kısmen desteklemiş ve zaman zaman çelişkili sonuçlar vermişlerdir.

sosyal psikolo Marshall ve Zimbardo tarafından yapılan replikasyonlarda , araştırmacılar, katılımcıların, bir nöbetçi konfederata maruz kaldıklarında, bir nöbetçi konfederata maruz kaldıklarında öforik davranma olasılıklarının daha fazla olmadığını bulmuşlardır. Maslach’ın başka bir çalışmasında, epineferin enjekte edilmesinden ziyade uyarılmayı indüklemek için hipnotik öneri kullanıldı. Sonuçlar, açıklanamayan fiziksel uyarılmanın maruz kaldığı konfederasyon durumu ne olursa olsun negatif duygular üretme olasılığının daha yüksek olduğunu gösterdi.

İki faktörlü teorinin diğer eleştirileri:

• Bazen duyguları düşünmeden önce deneyimlenir .
• Bazı araştırmacılar James-Lange’nin duyguları arasında gerçek fizyolojik farklılıklar olduğu yönündeki ilk önerisini desteklediler.