ADLERİAN TERAPİ ( A. ADLER )
Adleryan Terapi Teknikleri
1.
Teröpatik İlişkinin Kurulması
2.
Bireysel Dinamiklerin Araştırılması
2.1.
Aile Sıralaması
2.2.
Erken Hatıralar
2.3.
Rüyalar
2.4.
Öncelikler
2.5.
Bütünleştirme ve Özetleme
2.6.
Cesaret Verme Süreci
3. Benlik
Anlayışının Gelişmesini ( İç görüyü ) Teşvik Etme
4. Yeniden
Yönlendirme ve Eğitim
4.1.
Danışma Anında Olanlarla Hemencecik İlgilenme
4.2.
Çelişkisel Niyet
4.3.
“ İmiş Gibi “ Hareket Etme
4.4.
Danışanın Çorbasına Tükürme
4.5.Danışanın Benliğini Zedeleyen ya da
İrrasyonel Düşüncelerinin
Farkına Varması ( Kendini Yakalama )
4.6.
Düğmeye Basma
4.7.
Avoiding The Tar Baby
4.8.
Görev Alma ve Yerine Getirme
4.9.
Seansı Sona Erdirme ve Özetleme
ADLERYAN
TERAPİ TEKNİKLERİ
Adleryan
danışma, teröpatik sürecin dört safhasına karşılık gelen dört merkezi amaç
etrafında yapılandırılır. Bu safhalar doğrusal değildir ve sırası değişebilir.
Bunlar;
- Uygun teröpatik ilişkinin kurulması.
- Danışanda etkin olan psikolojik dinamiklerin
araştırılması
( analiz ve teşhis )
- Benlik anlayışının gelişmesini tetkik etme ( iç görüş )
- Danışana yeni seçimler yapmasında yardımcı olma ( yeniden
yönlendirme ve yeniden eğitim )
1. Teröpatik İlişkinin Kurulması : Adleryan terapist
danışanlarla işbirliği içinde
çalışarak yaşamları için sorumluluk duygularını yükseltir. Bu ilişki
derin ilgi, alaka ve arkadaşlık duygusuna dayanır. Teröpatik gelişme ancak
danışmanın amaçları açık bir şekilde belirlendiğinde ve terapist ile danışanın
amaçları aynı hizada olduğunda mümkündür.
İşlerliği
olan bir teröpatik ilişkiyi sağlamak için terapist danışanın devamlı surette
pasiflikleri ve zayıf noktaları üzerinde değil,aksine güçlü noktaları ve
yapabilecekleri şeyler üzerinde yoğunlaşmalıdır. Bundan dolayı Adleryan
terapist olumlu boyutlar üzerinde yoğunlaşır ve cesaret verme tekniğini
kullanır. Adleryan terapistler tekniklerden daha fazla danışanların öznel
yaşantılarına önem verirler. Her danışanın ihtiyacına göre tekniklerini
uyarlarlar. Danışmanın bu ilk safhası boyunca ana teknikleri dikkat etme,
dinleme, amaçların açığa çıkarılması ve belirlenmesi ve empatidir.
2. Bireysel Dinamiklerin Araştırılması: İkinci
aşamada amaç danışanın yaşam biçiminin anlaşılmasını sağlamak ve bu yaşam
biçiminin şu anki yaşamını nasıl etkilediğini görmektir. Terapist öncelikle
yaşamın değişik alanlarında danışanın nasıl fonksiyon gösterdiğini tespit
etmeye çalışır. Terapist danışanın aşk, iş, arkadaşlık ve toplum alanlarında
nasıl fonksiyon gösterdiğini araştırır. Danışandan bu alanlar hakkında
konuşması ve neyi değiştirmek ya da geliştirmek istediğini ortaya koyması
beklenir. Bu sürecin bir parçası olarak danışandan sosyal ilişkilerdeki başarı
düzeyini derecelendirmesi istenebilir. Örneğin: “ diğer insanlarla ilişkiye
girdiğinde haz duyuyor musunuz ? “ gibi.
2.1. Aile Sıralaması:
Adleryan terapi danışanın aile yapısının
araştırılmasına oldukça önem verir. Bu araştırma bireyin erken dönemdeki yaşam
stilini ve temel varsayımlarının şekillendiği dönemde ailede hüküm süren
şartların değerlendirilmesini içerir. Mosak ve Shulman (1988) Adleryan terapide
kişinin yaşamında etkili olduğu kabul edilen faktörleri araştıran bir yaşam
stili-tespit ölçeği ( lifestyle-assesment questioannaire ) geliştirmişlerdir.
Ölçek çocuğun ailedeki psikolojik durumunu, doğum sırasını, kardeşler ve ana
baba arasındaki etkileşimleri kapsar. Sorulardan bazıları şunlardır:
-Gözde çocuk
kimdi ?
-Çocuklarla babanızın ilişkisi nasıldı ? vb. gibi
Burada amaç danışanın benlik algısını ve gelişimi
sırasında etkilendiği yaşantıların portresini çıkartmaktır.
2.2.
Erken Hatıralar: Adleryan terapide kullanılan diğer bir tespit süreci de
danışanlardan çocukluk dönemindeki hatıraları anlatmalarını istemeleridir. Bu
tür spesifik hatıralar, düşünce ve temel hataları gün yüzeyine çıkarır.
Adleryan terapistler bireyin yaşam stilinin anlaşılmasında önemli bir ipucu
olduğu için bu çocukluk hatıralarını değer verirler. İnsanların sadece şu anki kendilerini
görüş açılarıyla uyumlu olayları hatırladıklarını savunurlar.
2.3.
Rüyalar: Rüyalar Danışanın şu anki ilgi ve zihin durumunun yansımalarıdır.
Danışanlar rüyalarını irdeleyerek kendi iç dinamiklerini tanımasını ve
gözlemlemesini öğrenebilirler. Çocukluk rüyalarına önem verilir. Rüyalarda
sabit bir sembolizm yoktur. Rüya göreni tanımaksızın rüyalar anlaşılamaz.
2.4.
Öncelikler: Adleryan terapistler danışanların önceliklerini tespit
edilmesinin onların yaşam stilinin anlaşılması için önemli bir yol olduğuna
inanırlar. İsrailli psikolog Nera Kefir (1981) Dört öncelik belirlemiştir.
Bunlar:
2.4.1.
Üstün Kişilikler ( Superioriety ): Liderlik ya da başarı yoluyla öne
çıkmayı amaçlar. Yaşamda anlamsızlıktan kaçınmaya çalışır fakat aşırı iş ve
yorgunluktan şikayetçidir.
2.4.2. Kontrollü Kişilikler ( controlling ) :
Gülünç duruma düşmemek için garanti ararlar. Alay konusu olmamak için durumun
tam kontrolleri altında olmasını isterler. Sosyal ilişkilerinde başarısızlıktan
hoşlanmazlar.
2.4.3.
Çekingen Kişilikler ( Avoiding ): Bu kişilikler rahatlığı arzu ederler
problemlerle başa çıkmayı ve karar vermeyi erteleme eğilimindedirler. Acı ve
stres doğuran her şeyden kaçarlar. Günlük rutin işler de bile stres yapıcı
görüldüğünden dolayı kaçınırlar.
2.4.4.
Sevimli Kişilikler ( Pleasing ) : Devamlı kabul arayarak reddedilmekten
kaçınırlar .
Terapist
danışanın önceliğini belirlemek için tipik bir gününü ayrıntılı olarak
anlatmasını ister . Neler yaptığını, nasıl hissettiğini ve hakkında neler düşündüğünü
anlatmasını ister.
2.5. Bütünleştirme ve Özetleme
Danışanın
aile yapısı çocukluk hatıraları rüyaları ve öncelikleri ile ilgili bilgiler
toplandığında bunları her biri için bir özetleme yapılır. Sonunda yaşam stili
tespit ölçeğine dayanılarak bu özetlemeler birleştirilir ve yorumlanır. Özet
danışanın yanında okunur ve danışanla bazı noktalar üzerinde tartışılır.
Özet
ayrıca bireyin temel hatalarının bir analizini de içerir. Mosak’a göre (1989)
yaşam stili kişisel bir mitoloji olarak tasarlanabilir. Mosak beş temel hata
sıralamıştır.
a-
Aşırı genelleme : dünyada doğruluk yoktur.
b-
Hatalı ya da imkansız amaçlar : sevilmek istiyorsam, herkesi memnun etmeliyim.
c-
Kişinin öz değerini inkar etmesi : Ben aptal birisiyim. Bundan dolayı birileri
benimle niye bir şey yapmak istesin ki.
d-
Yaşam ve yaşamın gerekleri hakkındaki yanlış algılamalar : benim için yaşam
oldukça güçtür.
e-
Hatalı değerler : yolda kimi yaraladığına bakmaksızın en yükseğe çıkmalısın .
2.6. Cesaret Verme Süreci
Yaşam
stilinin tamamlanmasından sonra danışanlara hatalı algılamalarının farkında
olmaları için zorluklara karşı meydan okumak için ve güçlü yanlarını farkında
olması için cesaret verişir. Cesaret verme Adleryan terapinin en ayırıcı
tekniğidir. Bundan dolayı teşhis ve yorumlamanın tamamı göze alındığında sadece
hatalı ve zayıf tarafları değil danışanın olumlu özelliklerinin de olması
oldukça önemlidir. Cesaret verme süreci danışmanın her safhası için esastır.
AdleryaN terapisyenler cesaretsizliğin kişileri fonksiyondan alıkoyan temel
durum olduğuna inanırlar: Cesaret verme danışma sürecine bağlı olarak değişik
şekillerde olabilir.
3.Benlik Anlayışının Gelişmesini ( İç görüyü ) Teşvik
Etme : Adleryan
terapi destekleyici olmasına rağmen ayrıca yüzleştiricidir de. Terapisyenler
danışanların hatalı amaçlarına ve kendilerinin dumura uğratan davranışlarının
karşı iç görü geliştirmeyen davet ederler. Davranışın gizli amaç ve gayelerine
karşı iç görü sadece cesaret verme ve meydan okuma yoluyla ortaya çıkmaz.
Ayrıca terapist tarafından zamanlaması
iyi ayarlanmış yorumlamalar yoluyla da ortaya çıkabilir. Adleryan terapistler
göre iç görü davranış değişikliği için güçlü bir parça olmasına rağmen bir ön
şart olarak görülmez. Yorumlama iç görü kazanma sürecinin kolaylaştıran bir
tekniktir.
4. Yeniden Yönlendirme ve Eğitim:
Teröpatik
sürecin en son safhası tekrar yönlendirme ve yeniden eğitim ya da pratiğe iç
görüyü yerleştirmektir. Bu safhada danışanların yeni ve daha fonksiyonel
seçenekleri görmesine yardım etme vardır. Danışmanın yeniden yönlendirme
safhası boyunca danışanlar kararlar alırlar ve amaçlarını şekillendirirler.
danışanlardan olmak istedikleri kişiler imiş gibi ( as if ) hareket etmeleri
teşvik edilir. Taahhüt bu safhanın önemli bir parçasıdır. Danışanlar eğer
değişmek istiyorlarsa kendileri için görevler belirlemeye ve problemleri ile
ilgili bazı spesifik çözümler bulmaya istekli olmalıdırlar. Bu şekilde
danışanlar yeni iç görülerini somut fiillere çevirmiş olurlar. Adleryan
terapisyenler tarafından yeniden yönlendirme safhası boyunca ortaya koyulan ana
tekniklerden bazıları şunlardır.
4.1.
Danışma Anında Olanlarla Hemencecik İlgilenme(Immediacy) : Yakınlık olarak
bilinen bu teknik danışma anında meydana gelenlerle ilgilenmeyi kapsar. Bu
teknik danışma süresince oluşan şeylerin günlük yaşamda olanların bir örneği
olabileceğini görmelerine yardımcı olabilir.
4.2.
Çelişkisel Niyet: Adler çelişkisel stratejinin bir davranış değiştirme yolu
olarak ortaya atmıştır. Bu teknik “ semptomu telkin etme “ ve “ antitelkin “
olarak ta adlandırılır. Bu teknikte danışanlardan kendilerini zayıflatan düşünceleri ve
davranışlara dikkat etmeleri ve abartmaları istenir. Bu teknik görünüşte
danışmanın özüne aykırı ve bazen anlamsız teröpatik müdahaleleri bile kapsamaktadır. Bu tekniğin
özü danışanın direncine karşı çıkmaktansa ona katılmaktır. Yine bu teknik
empatinin cesaret vermenin ve esprinin özelliklerini içermektedir. Ayrıca
sosyal ilginin yükselmesine de yol açar. Adler bu tekniğin uykusuzluk ve
gerginliğin tedavisinde kullanmıştır. Depresif bireylerin tedavisinde eğer
intihar olasılığı varsa bu tekniğin kullanılmasında dikkatli olunmalıdır.
İntihar etme riski bulunan danışanlar için hasta hane tedavisi önerilir.
Bu
teknik bazen işlerini devamlı olarak erteleyen bireyler için kullanılır. Bu
tekniğin mantığı danışanların belirli durumlarda nasıl davrandığını ve
davranışlarının sonuçlarından nasıl sorumlu olduklarını farkında olmalarını
yardımcı olmaktır. Danışanın direnciyle birlikte giderek terapist, davranışı
daha az çekici hale getirir.
Bu
tekniğin kullanılmasında bazı ahlaki konular vardır. Bu tekniği kullanana
terapistler yeterli olmalıdır. Genellikle bu tür teknikler daha geleneksel
tekniklerin bazı durumlarda etkili olamamasından sonra uygulamaya alınır.
4.3.
“ İmiş Gibi “ Hareket Etmek : Terapist danışanın olmak istediği şey gibi
hareket edebileceği ya da hayal edebileceği rol-oyunun ortamını kurabilir.
Danışanlar “ keşke şöyle olabilseydim “ dediklerinde en azından bir hafta
hayallerinde o rolü yaşamaları teşvik edilir.
4.4. Danışanın Çorbasına Tükürme : Terapist
bazı davranışların amaç ve sonucunu belirledikten sonra, o davranışların
danışanın gözünün önünde etkinliğini indirgeyerek oyunu bozar.
4.5.
Kendini Yakalama : Kendini yakalama sürecinde danışan kendisini yıkıma
uğratan davranışlarının ya da irrasyonel düşüncelerinin farkına varır. Fakat
kendini suçlu çıkarmaya çalışmaz. Başlangıçta danışanlar kendiler,inin çok geç
yakalayabilirler. Danışanlar eski davranış kalıplarında dolaştırıldıktan sonra
ileride deneyimle olaylar olmadan önce tahmin etmeyi öğrenecekler ve böylelikle
davranışlarının değiştireceklerdir.
4.6. Düğmeye Basma : Bu teknik danışanlara hoş
olan ve olmayan deneyimlerin ayrı ayrı portresini çıkarmayı ve bu deneyimlere
eşlik eden duygulara dikkat etmelerini içerir. Bu tekniğin amacı danışanlara
düşüncelerini kullanarak her ne duygusu yaratmak istiyorlarsa
yaratabileceklerini öğretmektir. Bu tekniği kullanacak Adleryan terapist
danışana düşüncesinin bir sonucu olarak depresyon seçtiğini anlamasına yardımcı
olabilir. Terapist hayal etme sürecini kullanabilir.
4.7. Avoiding the tar baby : Danışanlar
danışmaya günlük yaşamda kullandığı kendini hezimete uğratan bazı davranış
kalıplarıyla gelir. Bu tür yanlış algılamalar bir işe yaradığından dolayı
danışanlar belirli hatalı varsayımlara sıkıca sarılabilirler.
4.8.
Görev Alma ve Yerine Getirme : Danışanlar problemlerini çözmek için aşama
kaydederken belirli görevler almalı ve bunarı yerine getirmeye çalışmalıdır.
Planlar kısa bir zaman dilimi için düzenlenmelidir. Bu yolla danışanlar
spesifik görevlerin tamamlanmasında başarılı olabilir ve sonuç olarak güvenle
yeni planlar geliştirebilirler. Bu tür görevler gerçekçi ve ulaşılabilir
olmalıdır. Eğer planlar iyi işlemezse tartışılabilir ve gelecek seansta
yenilenebilir. Eğer danışanlar görevleri yerine getirmede başarılı olurlarsa
danışanlar daha kapsamlı amaçları yerine getirmeye uğraşabilirler.
4.9. Seansı Sona Erdirme ve Özetleme :
Seanslar için sınırların çizilmesi, gelecekteki araştırma için danışanın
istekliliğini söndürmeksizin seansı kapatma ve seansın hatırlanacak kısımlarını
özetleme terapistler için önemli becerilerdir. Seans sona ererken yeni bir
konuya girmemek gerekir. Bunun yerine terapist danışanı öğrendikleri şeyleri
tekrara etmesine yardımcı olabilir. Bu aşamada davranışa yönelik danışanın bir
hafta boyunca yürütebileceği ev ödevlerini tartışmanın zamanıdır.
Yukarıda belirtilen tekniklere ek olarak Adleryan terapistler, danışma süreci boyunca değişik tekniklerden de yararlanırlar. Bu tekniklerin çoğu diğer danışma yönelimlerini benimsemiş terapistler tarafından da kullanılır. Adleryan terapistler uygun olduğu zaman başka metotları kullanmakta pragmatist davranırlar. Öneri, ev ödevi, espri ve sessizlik bu tekniklerden sadece bir kaç tanesidir.
Psikolog, psikoterapist, şişli psikolog, Mecidiyeköy, psikolojik danışmanlık merkezi, osmanbey, fulya, çocuk, aile, sosyal fobi, kaygı, özgüven, okb, obsesif kompülsif bozukluk, okb, obsesif kompülsif kişilik bozukluğu panik atak, çekingen kişilik bozukluğu, Avrupa yakası, hipnoterapi, cinsel terapi